Wypadek drogowy i kolizja drogowa są często w języku potocznym, używane zamiennie. Ale to dwa różne pojęcia. Inaczej należy postępować w obu tych przypadkach

Od kilku lat przybywa prób wyłudzeń odszkodowań od towarzystw ubezpieczeniowych. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że to przestępstwo, za które grozi do 5 lat więzienia

Ostatnio głośno zrobiło się na temat wyłudzeń finansowych od towarzystw ubezpieczeniowych. Mówiąc krótko – wyłudzeń odszkodowań. Jeden z największych zakładów ubezpieczeń w Polsce ogłosił, że wykrył rekordową próbę wyłudzenia odszkodowania, opiewającą na łączną kwotę 40 mln złotych. W całym 2013 roku , jak wynika z raportu Polskiej Izby Ubezpieczeń, ubezpieczyciele wykryli wyłudzenia odszkodowań i świadczeń na kwotę 130 mln. Tendencja w tym obszarze jest zdecydowanie wzrostowa od kilku lat. Jednocześnie wykrywalność tego typu praktyk również rośnie z każdym rokiem. Prawdopodobnie dlatego, że zakłady ubezpieczeń coraz częściej powołują specjalne komórki zajmujące się próbami wyłudzeń, a także składają zawiadomienia o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa.

Czym są wyłudzenia odszkodowań i jak są karane?
Wyłudzenie (oszustwo) jest czynem świadomym, to znaczy popełnianym umyślnie. Nie każdy jednak,  próbujący wyłudzić odszkodowanie zdaje sobie sprawę z tego, iż w ten sposób popełnia przestępstwo. Przestępstwo „oszustwa ubezpieczeniowego”, za które grozi mu kara do 5 lat pozbawienia wolności (a w szczególnych okolicznościach nawet 8 lat).

Oszustwo ubezpieczeniowe opisane jest w art. 298 § 1 Kodeksu karnego – „Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” Zgodnie z tym zapisem, celowe spowodowanie zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową, za które będzie należne odszkodowanie (np. upozorowanie kolizji drogowej), ścigane jest z urzędu i zagrożone karą pozbawienia wolności.
Popełnienie wspomnianego czynu, może łączyć się także z popełnieniem oszustwa w jego klasycznej postaci (art. 286 Kk) – spowodowanie zdarzenia będącego podstawą wypłaty to oszustwo „ubezpieczeniowe”, jednakże podjęcie dodatkowo działań mających na celu zawyżenie odszkodowania to oszustwo z artykuł 286 Kodeksu karnego. Na marginesie warto także dodać, że w myśl przepisu art. 33 w/w ustawy możliwe jest także orzeczenie, obok kary pozbawienia wolności, kary grzywny.

W jakich sytuacja mamy do czynienia z oszustwem ubezpieczeniowym
Najczęściej spotykanymi przypadkami są: celowe powodowania kolizji, podawanie innych od rzeczywistych okoliczności zdarzenia czy zgłaszanie tej samej szkody dwa razy, w dwóch różnych towarzystwach ubezpieczeniowych. Coraz „popularniejsze” są także wyłudzenia polegające na zgłaszaniu (z polisy AutoCasco) fikcyjnej kradzieży auta, które wcześniej zostało np. sprzedane za wschodnią granicą.

Co bardzo ważne, dla popełnienia przestępstwa oszustwa ubezpieczeniowego kluczowe jest podjęcie działań mających na celu uzyskanie odszkodowania, nie zaś moment jego wypłaty. Tak więc już samo upozorowanie kolizji i złożenie wniosku o odszkodowanie, wypełnia znamiona czynu zabronionego.

Jak uchronić się od konsekwencji karnych popełnionego czynu
Dobrowolnie podjęte czynności, wykonane jeszcze przed formalnym wszczęciem śledztwa, mające na celu zrezygnowanie z dokonania przestępstwa lub zapobieżenie skutkom swoi czynów, nosi znamiona tzw. czynnego żalu. Jest to instytucja pozwalająca na złagodzenie kary lub nawet całkowite uniknięcie odpowiedzialności karnej.
Kluczową przesłanką, dla zastosowania czynnego żalu, jest jego dobrowolność, a więc swobodny wybór w tym zakresie, osoby popełniającej czyn. Oznacza to, iż musi ona sama, przez nikogo nie przymuszona, chcieć zapobiec dokonaniu przestępstwa. Za czynny żal nie może zostać uznany fakt zgłoszenia się na policję i złożenia zeznań w sytuacji, gdy zostały już podjęte działania mające na celu wyjaśnienie spawy.

Podsumowując powyższy tekst, wypada zwrócić uwagę na jeszcze jedną, bardzo ważną kwestię. W związku z tym, że w „przyrodzie nic nie ginie”, a wręcz przeciwnie – równowaga musi być zachowana, wyłudzone kwoty muszą zostać w jakiś sposób zrekompensowane. Odszkodowania i świadczenia wypłacane są ze składek płaconych przez ubezpieczających. Fakt ten powoduje, iż głównymi poszkodowanymi przez przestępców ubezpieczeniowych, są sami nabywcy polis. Coraz droższych, również ze względu na wypłacone nienależnie odszkodowania.

Artykuł, którego jestem autorem, opublikowany został na portalu dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego – http://www.brd24.pl/prawo/nieprawdziwe-dane-wypadku-grozi-wiezienie/

Przy polisach AC ubezpieczyciele stosują czasem zapisy naruszające interes konsumenta. Takie punkty – mimo zawarcia umowy – klienta nie obowiązują

Umowa ubezpieczenia należy do instytucji ogólnego systemu ubezpieczeń gospodarczych. Umowy te mogą mieć charakter obowiązkowy (przymus ubezpieczenia w niektórych obszarach – np. ubezpieczenie OC pojazdu) lub dobrowolny (zawarcie takiej umowy zależy od woli konsumenta – m.in. umowy ubezpieczenia autocasco tzw. AC pojazdu).

Zwróć uwagę na „Wyłączenia odpowiedzialności”
Gdy mamy do czynienia z umowami ubezpieczenia dobrowolnego, jak wspomniane AC, to zakres ubezpieczenia może różnić się w umowach proponowanych przez różne zakłady ubezpieczeń. Może także być on modyfikowany przez obie strony, a więc ubezpieczyciela i ubezpieczającego.
Z reguły jednak, w zakresie umów ubezpieczenia, mamy do czynienia z tzw. umowami adhezyjnymi czyli umowami przystąpienia – warunki określa zakład ubezpieczeń, a konsument może je zaakceptować i przystąpić do umowy lub zrezygnować z jej zawarcia.

Z uwagi chociażby na ten fakt warto gruntownie przeczytać zapisy umowy i porównać je z warunkami proponowanymi w innych zakładach ubezpieczeń. Szczególną uwagę należy zwrócić na dział „Wyłączenia odpowiedzialności” czyli przypadki, w których mimo zaistnienia szkody np. kradzieży, odszkodowanie nie zostanie nam wypłacone.

Klauzyle abuzywne – tego ubezpieczycielowi nie wolno
Czy jednak ubezpieczyciel możne zupełnie dowolnie kształtować zapisy umowy dobrowolnej? Otóż absolutnie nie.
Co prawda swoboda umów zapisana w art. 353¹ Kodeksu cywilnego zezwala na zawieranie umów, w których zapisy są ustanawiane wedle własnego uznania, to jednak jednocześnie zastrzega, by treść takiej umowy „nie sprzeciwiała się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”

W tym miejscu dochodzimy do kwestii klauzul abuzywnych czyli niedozwolonych zapisów umownych. A te, jeśli nie są uzgodnione z klientem, nie obowiązują go.

Art. 385¹. § 1. Kodeksu cywilnego wprost wskazuje, iż  „Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.”.
W zapisie tym zwrot „nie uzgodnione indywidualnie” odnosi się tych postanowień, na których treść konsument nie miał wpływu, a więc i tych, zawartych w standardowych wzorcach ogólnych warunków ubezpieczenia, przygotowywanych przez towarzystwa ubezpieczeniowe.

Jak się bronić?
Mimo, iż warunki ubezpieczenia nie mogą w sposób rażący naruszać interesu konsumenta, to jednak wśród zapisów umownych wciąż można takowe odnaleźć. Potwierdzają to dość częste przypadki nakładania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kar finansowych m.in. na zakłady ubezpieczeń.
Do zapisów niedozwolonych, które funkcjonowały, a niewykluczone, że w niektórych umowach stosowane są nadal, zaliczono m.in. zastrzeżenie nieuwzględniania przy wypłatacie odszkodowania podatku VAT bądź nie uznawania szkód powstałych w wyniku kradzieży radia z odejmowanym panelem czołowym, gdy ubezpieczający nie mógł przedstawić takiego panela.
W ostatnim czasie za zapis niedozwolony prawomocnie została uznana klauzula automatycznej odmowy wypłaty pieniędzy za skradziony pojazd, gdy konsument nie dostarczył oryginałów kluczyków, wcześniej nie poinformował o ich dorobieniu bądź nie przedstawił dowodu rejestracyjnego.

Co może zrobić konsument, który podejrzewa, iż w umowie znajdują się zapisy niedozwolone? Oczywiście zawsze warto poszukać innego zakładu ubezpieczeń, co do którego zapisów w umowie nie będziemy mieli zastrzeżeń. Dobrze jest też poinformować o tym fakcie UOKiK lub Powiatowego Rzecznika Konsumentów.
Jeśli postanowienia niedozwolone znajdują się w umowie już podpisanej, wskażmy je kontrahentowi wraz z zastrzeżeniem, iż nie jesteśmy nimi związani z mocy prawa. Jeśli przedsiębiorca nie uzna naszych racji, możemy zwrócić się o pomoc do Rzecznika czy kancelarii prawnej, bądź wszcząć postępowanie cywilne przed sądem powszechnym.

Artykuł, którego jestem autorem, opublikowany został na portalu dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego – http://www.brd24.pl/prawo/niedozwolone-klauzule-umowach-ac-moze-klient/

Odszkodowanie z OC sprawcy winno pokryć nie tylko naprawę pojazdu, ale również np. holowanie uszkodzonego auta, najem pojazdu zastępczego czy zwrot wydania notatki policyjnej.

Odszkodowanie z tzw. OC sprawcy zazwyczaj kojarzy nam się z naprawą uszkodzonego samochodu. Ale poszkodowany w wypadku może też żądać np. opłaty za holowanie czy rekompensaty za zniszczone mienie, a nawet za utracony potencjalny zarobek.